เซลล์ต้นกำเนิด (Stem cell)

     เซลล์ต้นกำเนิด หรือสเต็มเซลล์ คือเซลล์ที่มีอยู่แทบทุกส่วนในร่างกาย สามารถแบ่งตัวเองได้ไม่จำกัด สามารถพัฒนาไปเป็นเซลล์ตัวอ่อน หรือเข้าไปแทนที่เซลล์ต่าง ๆ ในร่างกายที่เสื่อมสภาพลง ช่วยฟื้นฟู และทำให้เซลล์อื่น ๆ ในร่างกายเจริญเติบโตได้ดีขึ้น เช่น เซลล์กล้ามเนื้อ เซลล์เนื้อเยื่อต่าง ๆ ในร่างกาย และเซลล์สมอง สามารถพัฒนาไปเป็นเนื้อเยื่อชั้นกลาง (กระดูก กระดูกอ่อน และกล้ามเนื้อ) ทดแทนเซลล์ที่สึกหรอ และช่วยปรับสมดุลต่าง ๆ ให้กับร่างกาย
     เซลล์ต้นกำเนิดแบ่งชนิดตามแหล่งที่มาเป็น 2 ประเภท คือ Hematopoietic Stem Cells (HSCs) ที่มีคุณสมบัติพัฒนาไปเป็นเซลล์เม็ดเลือด และ Mesenchymal Stem Cells (MSCs) ซึ่งเป็นเซลล์เกี่ยวพันหรือเซลล์เนื้อเยื่อ ที่พัฒนาและเปลี่ยนแปลงไปเป็นเซลล์ต่าง ๆ ในร่างกาย
เซลล์ต้นกำเนิดแบ่งตามระยะการจัดเก็บได้ดังนี้

 

1. จากเซลล์ตัวอ่อน ระยะ ‘เอ็มบริโอ’ ขณะอยู่ในครรภ์ (Embryonic Stem Cell)

2. จากเซลล์ทารก ระยะ ‘ฟีตัส’ ขณะอยู่ในครรภ์ (Fetal Stem Cell)

3. จากเซลล์ของอวัยวะในร่างกายของเรา (Adult Stem Cell)

 

ซึ่ง 2 ระยะแรก มีความเสี่ยงอยู่มากในการเปลี่ยนแปลงตัวเองของเซลล์ไปเป็นเซลล์ชนิดอื่น ๆ ที่ไม่สามารถควบคุมได้ และยังเป็นที่ถกเถียงในเรื่องจริยธรรม ส่วนเซลล์ต้นกำเนิดที่ได้จากเซลล์ที่เจริญเติบโตแล้ว (Adult Stem Cell) ได้รับการยอมรับและเป็นที่นิยมมากกว่า

สเต็มเซลล์ HSCs และ MSCs คือเซลล์บำบัด ที่มีคุณสมบัติเด่นชัด ในการฟื้นฟูและชะลอวัย ในปัจจุบัน นักวิทยาศาสตร์พยายามไขปริศนาความชรา ซึ่งเต็มไปด้วยความสลับซับซ้อน การบำบัดด้วยเซลล์ (Cell Based Therapy) เป็นหนึ่งในหนทางที่ได้รับการพิสูจน์ผ่านการวิจัยทั่วโลกเป็นจำนวนมาก ว่าสามารถพัฒนาคุณภาพชีวิต ฟื้นฟูสภาพร่างกายและรักษาโรคต่าง ๆ ได้

 

​
 

 

กลุ่มโรคที่สามารถฟื้นฟูได้ด้วย สเต็มเซลล์ HSCs ได้แก่
 

• กลุ่มโรคเกี่ยวกับความผิดปกติของไขกระดูก

• โรคมะเร็งระบบเลือด เช่น ลูคีเมีย หรือมะเร็งอื่น ๆ ที่ต้องรักษาด้วยเคมีบำบัด

• โรคภูมิคุ้มกันบกพร่องแต่กำเนิด

• โรคเกล็ดเลือดผิดปกติ

• โรคเม็ดเลือดแดงผิดปกติ

• กลุ่มโรคโลหิตจางจากสาเหตุต่างๆ และจำเป็นต้องรักษาด้วยวิธีการถ่ายเลือดเป็นประจำ

• กลุ่มโรคธาลัสซีเมีย

• กลุ่มโรคพันธุกรรมเมตาโบลิก

   
กลุ่มโรคที่สามารถฟื้นฟูได้ด้วย สเต็มเซลล์ MSCs ได้แก่
 

• กลุ่มโรคเกี่ยวกับผิวหนัง

• กลุ่มโรคเกี่ยวกับระบบประสาท เช่น พาร์กินสัน อัลไซเมอร์

• กลุ่มโรคเกี่ยวกับกระดูกและเส้นเอ็น

• กลุ่มโรคเกี่ยวกับหัวใจและหลอดเลือด โรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด กล้ามเนื้อหัวใจตาย เส้นเลือดหัวใจอุดตัน

• โรคเบาหวาน

• โรคเสื่อมสมรรถภาพทางเพศ

• การนำมาใช้ในภาวะภูมิคุ้มกันโรคต่อต้านตนเอง